ආර්ථික කුලි ඝාතකයාගේ පාපොච්ඡාරණය

(The Big Short – Film 2015)

රටක නිසි ක්‍රමවේදයකට අනුව මුල්‍ය කලමනාකරණය සිදුනොවුනොත් එරට ආර්ථික  මෙන්ම සංවර්ධනය අඩාලවීම කිසිවෙකුටත් නැවතිය නොහැකිය. එය සපත කරමින් ශ්‍රී ලංකාවේ ද පසුගිය කාලය තුළ මුල්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ දැඩි අර්බුද රැසක් මතු විය. ගෝල්ඩන් කී සහ ETI යන ආයතන බංකොලොත් වීම, මහබැංකු බැඳුම්කර වංචාව, රුපියලේ අගය අවප්‍රමාණය, උද්ධමනය ඉහළ යාම ආදී විශාල වශයෙන් දුප්පතාගේ බඩට වදින ආර්ථික ප්‍රශ්න රැසකට මුහුණ දෙන්නට විය. මෙරට පවතින තට්ටු මාරු දේශපාලන යාන්ත්‍රණය තුළ නම් තවදුරටත් මෙවැනි මුල්‍ය වංචාකරුවන් නීතියේ රැහැනට කොටුවේ යැයි සමස්ත ජනතාව තුළ නම් ඇත්තේ දැඩි සැකයක්. එනම් හොරු අල්ලනවා කියා, බලයට පැමිණෙන ආණ්ඩු මැතිවරණ වේදිකාවලදී ජනතාවට දුන් පොරොන්දු අද වන විට කඩවුණු පොරොන්දු බවට පත් අවසන්ය.

එ‍ මෙන්ම ගෝල්ඩන් කී සහ ETI සිද්ධි පිලිබදව අධ්‍යයනයේදී පැහැදිලිවන කරුණක් වන්නේ මෙරට මුදල් තැන්පත්කරුවන්ගේ අධික තෘෂ්ණාවද ඊට උත්තේජනයක් සපයනබවයි. වැඩි පොලී ප්‍රතීශතයක් බලාපොරොත්තුවෙන් මෙකි ආයතනවල විශාල වශයෙන් මුදල් තැන්පත් කර අවසානයේ ඒ සියලු මුදල් තැන්පත්කරුවන්ට අහිමිවන්නේ සිතාගත නොහැකි ආකාරයටයි.

මේ හා සමාන තත්ත්වයක් සුවිශාල අන්දමින් සහ දරුණු ලෙස ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ 2007 සහ 2008 කාල වකවානුව තුළ සිදු විය. මේ නිසා ඇමෙරිකාව විශාල ආර්ථික අවපාතයකට මුහුණදීමට සිදුවුනා. The Big Short චිත්‍රපටය කතා කරන්නේ අන්න ඒ සාහසික ආර්ථික  අපරාධය පිලිබදවයි.

Ben Rickert , Micheal Burry කියන ආර්ථික  කුලී ඝාතකයන්ගේ පාපොච්ඡාරණය ඔස්සේ ඇමෙරිකානු මුල්‍ය කඩා වැටිමට හේතු වන CDO, AAA rated වැනි කපටි වූ සූක්ෂම ආර්ථික  උපක්‍රම, දේපළ වෙලෙදාම් ක්‍රම ඔස්සේ අවසානයේ සහසික විදියට ඇමෙරිකානුවන්ගේ ට්‍රිලියන 5ක් වූ විශ්‍රාම වැටුප් අතුරුදහන් කරමින්, මිලියන 08කගේ රැකියා අහිමි කරමින්, මිලයන 06කගේ ඉඳුමි හිටුම්, නිවාස  අහිමි කරමින් ඉතාමත් දරුණු අන්දමේ ආර්ථික  අර්බුද  සුළි කුණාටුවකට ගසාගෙන යාමට සලස්වයි.

The Big Short චිත්‍රපටය සාමාන්‍යය චිත්‍රපට නරඹන්නකුට නමි අලුත් අත්දැකීමක් වෙනවාට කිසිදු සැකයක් නෑ.  ආර්ථික පද්ධතිය තුල තිබෙන බැරෑරුම් වචන නරඹන ඔබට තේරැම් ගැනීමට අපහසු වනවා නොවනුමානය. නමුත් ආර්ථික විද්‍යාව හදාරන්නන්ට සහ ඇමරිකානුවන්ට මේ වචන අලුත් ඒවා නොවෙයි. සිදුවීම ද බැරෑරුම් නොවෙයි.

අඩසියවසකටත් වැඩිකාලයක් තිස්සේ ලෝක ආර්ථික නැමති අධිවේගී දුම්රියෙහි නියමුවා ලෙස කටයුතු කරන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයයි. ආර්ථික හා මූල්‍ය අංශයෙන් සලකා බලන විට පසුගිය අඩසියවසක කාලය තුළ ලෝක ආර්ථිකය වෙනස්වී මෙහිලා ඇ.එ.ජ. විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත. ලෝකයේ විශාලතම ආර්ථිකයට හිමිකම් කියන ඔවුන්ට ලෝක ආර්ථිකයෙන් 30% ක් පමණ අයත් වේ. කෙසේවෙතත් ඇමරිකානු මූල්‍ය අර්බුදයේ ආරම්භය කෙරෙහි මුලින්ම අවධානය යොමු කළහොත් එය කාලාන්තරයක් තුළ ඇති දැඩි වූ විවිධ වූ හා සංකීර්ණ වූ කාරණා ගණනාවක සමුච්චිත ප්‍රතිඵලයක් මිස එක් කාරණයක හෝ එක් දිනක ඇති වූ සිද්ධියක ක්ෂණික ප්‍රතිඵලයක් නොවන බව පෙනී යයි. මෙම අර්බුදයේ ආරම්භයට සමීපස්ථ හා දුරස්ථ සාධක බලපා තිබේ. ඒ සඳහා බලපෑ ආසන්නම සාධකය වී ඇත්තේ සරල සංසිද්ධියකි. එනම් නිවාස සඳහා වූ උකස් ණය වෙළෙඳපොළෙන් බැංකු ණය ආපසු නොගෙවීමේ ඉහළ අනුපාතිකයක් වාර්තාවීමයි. මේ නිසා 2008 වර්ෂයේ මැද භාගයේ සිට එරට විශාලතම උකස් හා ආයෝජන බැංකු ගණනාවක් එකපිට එක තම බංකොළොත් භාවය ප්‍රකාශයට පත් විය. උදාහරණ වශයෙන් ජූලි 11 වන දින එරට විශාලතම උකස් හා ආයෝජන බැංකුවක් වන ඉන්ඩිමැක්බැංකුවත් සැප්. 13 වන දින ලෙමන් බ්‍රදර් ස් නැමති මූල්‍ය ආයතනයත් සැප්.14 වන දින මිරයිල් ලින්ච් ආයතනයත් තම බංකොළොත් භාවය ප්‍රකාශයට පත්කරනු ලැබීය. එමෙන්ම ඇමරිකානු බැංකු ඉතිහාසයේ දැවැන්තම කඩාවැටීම සනිටුහන් කරමින් සැප්.15 වන දින වොෂින්ටන් මියුචුවල් බැංකුව වත්කම් විකිණිමටද සිදු විය. මෙම දැවැන්ත කඩාවැටීම සමනය කරගැනීම සඳහා එරට හිටපු ජනාධිපති ජෝර් ජ් ඩබ්ලියු බුෂ් විසින් ඩොලර් බිලියන 700 ක් රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරයෙන් ඉල්ලූම් කර තිබුණි. නමුත් එය ප්‍රතික්ෂේප විය.

මූල්‍ය සමාගම් බිඳ වැටීම, නිවාස ණය ලබා ගැනීමේ දී යම් හෙයකින් ණය මුදල ගෙවා ගැනීමට නොහැකි වුව හොත් එම ණය මුදල ගෙවන බවට අදාල මූල්‍ය ආයතනයට රක්ෂණ සමාගම් සිය රක්ෂිතයා වෙනුවෙන් පොරොන්දුවක් ලබා දේ. ණය නොගෙවීම තුල බිහිවු ණය උගුල හේතුවෙන් දිගින් දිගටම රක්ෂණ සමාගම් වලට රක්ෂිතයන්ගේ ණය ආපසු ගෙවීමට සිදු විය. මේ හේතුවෙන් අවසානයේ දී රක්ෂණ සමාගම්ද බංකොලොත්භාවයට පත් විය.මෙම අර් බුදය සඳහා බලපෑ අනෙකුත් දුරස්ථ හේතු සාධක දෙස හැරී බලන විට විදේශ විනිමයට සාපේක්ෂව ඇමරිකානු ඩොලරය අවප්‍රමාණය වීම මෙම අර්බුදයට යම් තරමකට බලපා තිබේ.

2005 ඔක්තෝබර් වන විට ඉහළ නැග තිබූ ඩොරලය යූරෝ වලට සාපේක්ෂව ක්‍රමයෙන් පහත වැටී 2008 මැද භාගය වන විට එහි අවමය දක්වා ගමන්කොට ඇත. 2004 ජනවාරි වන විට ඩොලර් 1 ක් යෙන් 108 ක් වූ අතර 2008 දෙසැම්බර් වන විට එය 93.2 දක්වා අඩු වී ඩොලරය අවප්‍රමාණය වී තිබේ. මෙලෙස ඩොලරය අවප්‍රමාණය වීමට මූලික හේතු 02 ක් බලපා තිබේ. ඉන් පළමුවැන්න නම් ලෝක වෙළඳපොළෙහි ඛනිජ තෙල් මිල ඉහළයාම හා ආහාර මිල ඉහළයාම කෙරෙහි බැඳුණු ඉහළ උද්ධමනය හා ඉහළ සේවා වියුක්තියයි. දෙවැන්න නම් ඇ.එ.ජ. යේ විද්‍යමාන වූ ආර් ථිකඅවපාතයක් පිළිබඳව විද්වතුන් ප්‍රකාශ කළ විවිධ මත ප්‍රකාශයන්ය. ඉහත පළමුවැන්න එනම් උද්ධමනය හා සේවා වියුක්තිය සලකා බලන විට 2008 අවසාන භාගය වන විට උද්ධමනය ඉහළ යාමක් සිදු වී ඇති බව දැකිය හැකිය. 2006 ඔක්තෝබර් වන විට 2% ටත් වඩා අඩුවෙන් පැවති උද්ධමන අනුපාතය 2008 ජුනි මාසය වන විට 6% කට ආසන්නව ඉහළගොස් තිබේ. ඇමරිකාවේ පමණක් නොව එක්සත් රාජධානියේ ද මිල මට්ටම 2008 වසර තුළ ඉතා වේගයෙන් ඉහළගොස් තිබේ. 2008 ජනවාරි වන විට 2% ක්ව පැවති මිල මට්ටම සැප්. මාසය වන විට 5.2% දක්වා ඉහළ ගොස් තිබේ.

මේ හේතුවෙන් 2008 ජූලි මාසය වන විට තෙල් බැරලයක උපරිම මිල ඩොලර් 147ක් ලෙස නියම විය. රට තුල උද්ධමනයක් ඇති වු අතර පාරිභෝගික වියදම් ඉහල ගියේය. කර්මාන්තයන්හි නිමැවුම් ඒකකයක පිරිවැය වර්ෂය තුල හය ගුණයකින් ඉහළ ගිය අතර මෙම පීඩනය සමනය කරගනු ලැබුවේ ශ්‍රම සේවා නියුක්තිය කප්පාදු කිරීමෙනි. 2008 ජනවාරි සිට අගෝස්තු දක්වා රැකියා අහිමි වූ පුද්ගලයින් ගණන ඇ.එ.ජ ය තුල 605000ක් විය. එමෙන්ම 2008 ජූලි 17 වන දින උකස් වෙළඳපලෙහි ආයෝජනය කළ බැංකු,ඩොලර් බිලියන 435ක අලාභයක් වාර් තා කර තිබුණි.

The Big Short යනු ඉහත දැක්වු කතාන්දරය Outrageous With Dramatic විදියට තමයි අධ්‍යක්ෂක Adam McKay ප්‍රෙක්ෂයකයාට සමිප කරන්නේ. Charles Randolph ගේ විශිෂ්ට තිරරචන‍ෙන් හැඩවූ මෙම චිත්‍රපටයට Christian bell, Brand Pit, Rayan Goslin, Steve Carnell රංගන‍ෙන් දායකත්වය සපයනවා. ‍මෙම චිත්‍රපට‍ යේ ඇමරිකානුවන්ගේ සල්ලාල, කෑදර, අධි පරිභෝජනීය ජීවිතය විවිධ රූප රාමු සමග සම්මිශ්‍රණය කරන්නෙ සියුම් උපහාසයක්ද එක් කරමින්. The Big Short යනු ඇමරිකානු ආර් ථික ඉතිහාසයේ අඳුරු පැතිකඩක් මෙලෙස නිරාවරණය කරන්නා වු අයහපත් කාල පරිචයක පෙත්තක් ලෙසින් ඉදිරිපත් කරයි.සිනමා නිර්මාණයන් ඔස්සේ දැනුමට යමක් එකතු කරගන්නා සහ දැනුම් පිපාසාවෙන් පෙළෙන සිනමා රසිකයකුට මෙකී අපුරු සත්‍ය කතාව මඟනොහැර විඳගත යුතුමය යන්න මගේ හැඟීමයි.

The Big Short චිත්‍රපටය නිෂ්පාදනය කිරීමට ඩොලර් මිලියන 50 වැය වුවද ලොව පුරා  ප්‍රදර්ශනය කරමින් මේ වන විට ඩොලර් මිලියන 133.4 ක් ආදයමක් උපයා ගෙන තිබෙනවා. මෙම චිත්‍රපටය 2015 දෙසැම්බර් 11 වන දින ලොස් ඇන්ජලීස්, නිව්යෝර්ක්, සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ සහ චිකාගෝ හි සිනමාහල් අටක තිරගත වූ අතර ඩොලර් 705,527 ක් උපයා ඇත. (සාමාන්‍යයෙන් එක් රංග ශාලාවකට ඩොලර් 88,191). එය ස්ථාන අටක චිත්‍රපටයක් පළමු ප්‍රදර්ශනයේදී මෙතෙක් ලබා ගත් හොඳම දළ ආදායම ලෙසයි සැලකෙන්නේ. මෙම චිත්‍රපටය 2015 දෙසැම්බර් 23 තිරගත කළ අතර එහි පළමු දිනයේදී ඩොලර් මිලියන 2.3 ක දළ ආදායමක් ලබා ගත්තේය. ආරම්භක සති අන්තයේදී එය ඩොලර් මිලියන 10.5 ක ආදායමක් උපයා ගනිමින් බොක්ස් ඔෆිස් හි 6 වන ස්ථානයට පත්විමට සමත් වීමද කැපි ‍‍ෙපනනවා.

– චාරක මුණසිංහ